Deze set behandelt alles wat je moet weten over het bijvoeglijk naamwoord in het Nederlands: functies, vormen, uitzonderingen en gebruik. Ideaal om te herhalen en te onthouden voor taaltoetsen of grammatica-oefeningen.
Wat is een bijvoeglijk naamwoord?
Een woord dat eigenschappen of kenmerken van een zelfstandig naamwoord aangeeft (bv. rode appel).
Welke twee functies kan een bijvoeglijk naamwoord vervullen?
Attributief (voor het znw: een groene fiets) en predicatief (na een koppelwerkwoord: de fiets is groen).
Wanneer gebruik je meer/meest i.p.v. -er/-st?
Bij langere (≈ ≥ 3 lettergrepen) of –lijk-adjectieven: interessant → meer interessant, praktisch → het meest praktisch.
Wat is een absolute superlatief?
Een overtreffing zonder vergelijking: ijskoud, bloedmooi, peperduur.
Krijgt een attributief bijvoeglijk naamwoord meestal een -e?
Ja, behalve bij het-woorden enkelvoud + onbepaald lidwoord/geen lidwoord (een mooi huis, mooi weer).
Wanneer géén -e bij een het-woord?
Als het het-woord enkelvoud & onbepaald is (een klein kind, koud water).
Hoe werkt de -e bij de-woorden & meervoud?
Altijd -e: de leuke man, die leuke mannen, mooie huizen.
Heeft een predicatief bijvoeglijk naamwoord een -e?
Nee: het huis is groot, de kinderen zijn vrolijk.
Wat zijn de drie trappen van vergelijking?
Positief (groot), comparatief (groter), superlatief (grootst(e)).
Hoe maak je de comparatief?
Meestal -er (+ spellingregels: dik → dikker, slim → slimmer).
Hoe vorm je de superlatief?
-st + vaak het + -e: het grootst(e) gebouw.
Noem vier onregelmatige trappen.
goed → beter → best, veel → meer → meest, weinig → minder → minst, graag → liever → liefst.
Hoe herken je een bnw dat als bijwoord fungeert?
Het zegt iets over een werkwoord: Hij loopt snel. Vorm blijft gelijk aan het bnw.
Hoe maak je van een bnw een zelfstandig naamwoord?
Lidwoord + -e: het mooie, de rijken, iets goeds.
Wat zijn participiale bnw’s?
Voltooid/onvoltooid deelwoord als bnw: gebroken glas, een lopende motor.
Hoe vorm je samengestelde bnw’s?
Koppel twee woorden: donkerblauw, sociaal-economisch.
Geeft een materiaal-bnw altijd -e?
Nee: een houten stoel (-en-uitgang), maar de ijzeren brug wel -en/-e afhankelijk van woord.
Noem een uitdrukking waar de -e ontbreekt ondanks attributieve positie.
rood haar, oud goud – vaste combinaties.
Welke woorden krijgen bnw op -s?
Na iets, niets, wat, veel, weinig: iets moois, weinig interessants.
Wat doet het voorvoegsel on- met de betekenis?
Maakt het bnw negatief/tegengesteld: bekend → onbekend.
Welke woorden tonen gradatie vóór een bnw?
heel, erg, tamelijk, vrij, te, nogal (intensiteitsadverbia).
Wat is de volgorde bij meerdere bnw’s?
Mening-grootte-leeftijd-vorm-kleur-oorsprong-materiaal-doel: een mooie grote ronde houten eettafel.
Wanneer staat een bnw achter het znw?
Bij leenconstructies/vaste uitdr.: president-elect, advocaat-generaal.
Noem drie koppelwerkwoorden naast zijn.
worden, blijven, lijken (ook schijnen, blijken, heten, voorkomen).
Hoe bouw je een vergelijking?
… groter dan …, superlatief: de grootste van ….
Hoe gebruik je ‘zo … mogelijk’?
Zo snel mogelijk = maximum binnen grenzen, altijd zonder -e na zo.
Welke vorm volgt op dan/als?
Standaard: onderwerpsvorm (groter dan ik); spreektaal accepteert dan mij.
Verschil tussen lopende motor & motor lopend?
Eerste = attributief (-e), tweede = predicatief (de motor staat lopend).
Hoe verandert een nationaliteits-bnw?
Hoofdletter → Belgisch bier; met naamwoordsvorm -e in verbogen vorm: Belgische kunstenaar.
Wanneer gebruik je een koppelteken in bnw’s?
Bij combinatie met een eigennaam/letter/symbool: Oost-Duits, 3-dimensionaal.