Populisme is een politieke stijl of beweging waarbij leiders zeggen namens ‘het gewone volk’ te spreken en zich afzetten tegen ‘de elite’.

De kernboodschap van populisme is dat 'het volk' een homogene en deugdzame entiteit is die wordt tegengewerkt door een corrupte 'elite', en dat een charismatische leider de wil van het volk moet uitvoeren.

Een homogene groep gewone mensen met gedeelde waarden, die volgens populisten genegeerd of misleid worden door de elite.

Een kleine groep mensen met macht (politiek, economisch, cultureel) die wordt gezien als corrupt of niet luisterend naar de wil van het volk.

Verzet tegen de gevestigde orde, zoals politieke partijen, instituties of economische machten.

Een leider die door persoonlijke uitstraling en overtuigingskracht grote aanhang verwerft en het volk vertegenwoordigt.

Er zijn verschillende soorten populisme, zoals rechts-populisme, links-populisme en agrarisch populisme, elk met eigen kenmerken en doelen.

Rechts-populisme richt zich vaak op nationalisme, anti-immigratie en behoud van traditionele waarden, terwijl links-populisme de nadruk legt op economische ongelijkheid en kritiek op het kapitalisme.

Vaak pleiten populisten voor protectionisme, nationalisatie, en herverdeling van rijkdom om de 'gewone mensen' te bevoordelen, in tegenstelling tot globalisering en vrijhandel.

Populisme en nationalisme overlappen vaak, waarbij populisten nationale identiteit en belangen benadrukken en kritiek uiten op globalisering of buitenlandse invloeden.

Populisme is een politieke ideologie die 'het volk' tegenover 'de elite' plaatst, terwijl demagogie een retorische strategie is die emoties en vooroordelen bespeelt voor politiek gewin, vaak gebruikt door populisten.

Emotie wordt vaak ingezet om een band met 'het volk' te smeden en afkeer tegen 'de elite' of 'anderen' te creëren, wat rationele argumenten kan overschaduwen.

Tijdens economische crises of maatschappelijke onrust groeit vaak het wantrouwen in gevestigde instituties, wat een vruchtbare bodem biedt voor populistische bewegingen die simpele oplossingen beloven.

Sociale media faciliteren de directe communicatie tussen populistische leiders en hun aanhangers, omzeilen traditionele media, en versterken echo-kamers en de verspreiding van misinformatie.

Media kunnen populistische boodschappen versterken of bekritiseren, en spelen een grote rol in de verspreiding van informatie en sentiment.

Populisten maken soms gebruik van complottheorieën om wantrouwen tegen gevestigde machten te voeden en hun eigen alternatieve verklaringen te promoten.

Populisme leidt vaak tot een focus op nationale belangen, protectionisme en soms tot isolationisme, wat internationale samenwerking kan bemoeilijken.

Populisme kan zowel de democratie ondermijnen door het negeren van minderheidsrechten en instituties, als versterken door het mobiliseren van burgers en het aankaarten van onvrede.

Potentiële gevaren omvatten polarisatie van de samenleving, uitholling van democratische instituties, en de onderdrukking van minderheidsrechten.